Sỏi Túi Mật: Căn Nguyên, Triệu Chứng Và Các Tác Nhân Làm Tăng Nguy Cơ Gây Ra Sỏi Túi Mật

Sỏi túi mật là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến tại Việt Nam, ảnh hưởng không quá 10% dân số. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện tình cờ qua siêu âm bụng tổng quát, kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi xuất hiện biến chứng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sỏi túi mật, làm sao để nhận biết sớm và có những phương pháp điều trị nào hiệu quả? Hãy cùng Dr Hoa siêu âm tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Khái niệm về sỏi túi mật

Túi mật là một cơ quan nhỏ có hình dạng giống quả lê, nằm ngay dưới gan.

Chức năng chính của nó là dự trữ dịch mật – một chất lỏng do gan tiết ra để hỗ trợ tiêu hóa, đặc biệt là trong quá trình phân hủy chất béo. Dịch mật chứa các thành phần quan trọng như cholesterol, bilirubin và muối mật, giúp nhũ hóa chất béo để cơ thể hấp thụ dễ dàng hơn.

Sỏi túi mật là các tinh thể rắn được hình thành từ cholesterol, muối mật và canxi.

Kích thước của các viên sỏi này có thể dao động từ vài milimet đến vài centimét và số lượng sỏi có thể rất đa dạng, từ một viên đến hàng trăm viên trong một túi mật.

Căn nguyên gây nên sỏi túi mật

Sỏi túi mật hình thành chủ yếu do sự mất cân bằng trong thành phần của dịch mật – một chất lỏng do gan tiết ra để giúp tiêu hóa chất béo.

Dịch mật chứa cholesterol, muối mật và bilirubin. Khi lượng cholesterol trong dịch mật quá cao, nó có thể kết tinh, dần dần tạo thành sỏi. Ngoài ra, chế độ ăn uống cũng ảnh hưởng nhiều đến nguy cơ mắc bệnh. Ăn quá nhiều chất béo, cholesterol nhưng ít chất xơ có thể khiến gan tiết nhiều cholesterol hơn, làm tăng khả năng hình thành sỏi. Béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ vì nó làm tăng lượng cholesterol trong dịch mật. Ngược lại, giảm cân quá nhanh hoặc ăn kiêng khắc nghiệt cũng có thể gây rối loạn bài tiết dịch mật, làm tăng nguy cơ bị sỏi.

Một số bệnh như tiểu đường, bệnh gan hoặc rối loạn máu cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi túi mật.

Ngoài ra, tuổi tác (đặc biệt là trên 40 tuổi), giới tính (phụ nữ có nguy cơ cao hơn do hormone estrogen) và việc sử dụng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp hormone cũng có thể góp phần vào quá trình hình thành sỏi.

Triệu chứng của tình trạng sỏi túi mật

Sỏi túi mật thường phát triển âm thầm trong giai đoạn đầu, khiến nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh.

Phần lớn trường hợp chỉ được phát hiện tình cờ qua siêu âm khi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi thăm khám vì một vấn đề khác liên quan đến hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, khi sỏi gây kích thích hoặc dẫn đến biến chứng, người bệnh có thể gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu.

Dấu hiệu thường gặp nhất là cơn đau xuất hiện ở vùng hạ sườn phải hoặc mạn sườn phải. Cơn đau có thể ở mức độ nhẹ, âm ỉ hoặc trở nên dữ dội kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể lan ra sau lưng hoặc lên vai phải, đặc biệt sau khi ăn những bữa ăn nhiều dầu mỡ.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp phải triệu chứng sốt, đôi khi đi kèm vàng da và vàng mắt, đặc biệt khi sỏi gây viêm túi mật hoặc tắc nghẽn ống mật. Điều này xảy ra khi dịch mật bị ứ trệ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiễm trùng.

Một số triệu chứng tiêu hóa khác cũng có thể xuất hiện như buồn nôn, nôn mửa, đặc biệt sau bữa ăn. Khi sỏi trong túi mật ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, người bệnh có thể cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, dễ nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường.

Bên cạnh đó, sự thay đổi màu sắc của phân và nước tiểu cũng là một dấu hiệu cần lưu ý. Khi dịch mật không thể chảy xuống ruột do tắc nghẽn, phân có thể trở nên nhạt màu, trong khi nước tiểu có màu sẫm hơn bình thường. Nhìn chung, các triệu chứng của sỏi túi mật có thể khác nhau ở mỗi người. Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, đặc biệt là đau bụng kéo dài, sốt hoặc vàng da, người bệnh nên đi khám sớm để được chẩn đoán, phát hiện kịp thời, rất tốt cho việc điều trị sau này.

Các tác nhân làm tăng nguy cơ gây ra sỏi túi mật

Sỏi túi mật có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có một số yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh mà nhiều người không ngờ tới. Hiểu rõ những yếu tố này có thể giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn.

Trước hết, thừa cân hoặc béo phì là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sỏi túi mật. Khi cơ thể tích trữ quá nhiều mỡ, gan có xu hướng sản xuất nhiều cholesterol hơn, làm tăng nguy cơ lắng đọng và kết tinh trong dịch mật. Ngoài ra, những người có tiền sử gia đình bị sỏi túi mật cũng có nguy cơ cao mắc bệnh do yếu tố di truyền.

Thói quen ăn uống ảnh hưởng đáng kể. Một thực đơn giàu chất béo, nhiều cholesterol nhưng lại thiếu chất xơ có thể gây mất cân bằng trong quá trình chuyển hóa dịch mật, từ đó tạo điều kiện hình thành sỏi. Đồng thời, thói quen lười vận động không chỉ ảnh hưởng đến cân nặng mà còn làm chậm quá trình tiêu hóa và bài tiết dịch mật, góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Phụ nữ có nguy cơ cao bị sỏi túi mật hơn nam giới, đặc biệt là những người sử dụng thuốc tránh thai chứa estrogen hoặc áp dụng liệu pháp hormone thay thế. Estrogen có thể làm tăng lượng cholesterol trong dịch mật, tạo điều kiện thuận lợi cho sỏi phát triển.

Bên cạnh đó, bệnh tiểu đường cũng liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc sỏi túi mật. Ở những người bị tiểu đường, lượng insulin cao có thể làm tăng nồng độ cholesterol trong dịch mật. Ngoài ra, bệnh nhân tiểu đường thường có chức năng tiêu hóa kém, dẫn đến ứ trệ dịch mật và tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Ngoài những yếu tố trên, tuổi tác (đặc biệt là người trên 40 tuổi), mang thai nhiều lần, giảm cân quá nhanh hoặc nhịn ăn kéo dài cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc sỏi túi mật. Do đó, duy trì chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng là những biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh này.

Siêu âm là phương tiện đầu tay và hữu hiệu giúp chẩn đoán sỏi túi mật. Ngoài ra còn có phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác là MRI và CT Scanner…

Xem thêm: Siêu Âm Bụng Tổng Quát Là Gì?

Sỏi túi mật không triệu chứng thường theo dõi qua siêu âm bụng tổng quát định kỳ, khi sỏi túi mật có triệu chứng hoặc biến chứng thì cần điều trị.

Kết luận

Sỏi túi mật là một bệnh lý phổ biến, thường tiến triển âm thầm trong nhiều năm. Khi sỏi phát triển lớn hoặc gây tắc nghẽn, người bệnh có thể gặp triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, sốt, vàng da và có nguy cơ biến chứng nguy hiểm như viêm túi mật, tắc mật hay viêm tụy cấp.

Do đó, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng. Việc điều trị sỏi túi mật phụ thuộc vào kích thước sỏi và triệu chứng bệnh. Nếu sỏi nhỏ và không gây triệu chứng, người bệnh có thể kiểm soát bằng chế độ ăn uống hợp lý, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe định kỳ. Trong trường hợp sỏi gây đau hoặc biến chứng, các phương pháp như dùng thuốc tan sỏi, tán sỏi hoặc phẫu thuật cắt túi mật có thể được áp dụng.

Phòng ngừa sỏi túi mật bằng chế độ ăn uống cân bằng, giảm chất béo, tăng chất xơ và tập thể dục thường xuyên sẽ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Những người có yếu tố nguy cơ cao nên đi siêu âm kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Đặt lịch siêu âm bụng tổng quát kiểm tra sỏi túi mật, quý khách vui lòng liên hệ:

PHÒNG SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN

• Địa chỉ: Shop 02 chung cư Mỹ Phú, 60/68 Lâm Văn Bền, Phường Tân Kiểng, Quận 7, TP HCM.
• Giờ hoạt động:
  • Thứ Hai đến thứ Bảy: 16:30 – 20:00
  • Chủ nhật: 07:30 – 11:30
• SĐT: 0907768037
• Email: info@drhoasieuam.com
• Website: drhoasieuam.com
• Fanpage: DR. HOA SIÊU ÂM
• Fanpage: PHÒNG SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN